Ninh Thuận tăng tốc phát triển cây ăn quả giá trị cao: Từ đặc sản vùng nắng gió đến chuỗi giá trị tỷ đồng
Tận dụng lợi thế khí hậu khô hạn, đất đai phù hợp và định hướng chuyển đổi cơ cấu cây trồng rõ nét, tỉnh Ninh Thuận đang vươn lên trở thành điểm sáng trong phát triển cây ăn quả giá trị cao, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân và làm giàu từ chính vùng đất khắc nghiệt.
Nổi bật trong số đó là các giống nho mới như NH04-102 (Ngón tay đen), NH01-152 (nho hồng ngón tay), NH01-205 (Mẫu đơn), NH01-26 (nho Kẹo), NH04-195 (Hạ đen)... được nghiên cứu, chuyển giao và nhân rộng sản xuất nhờ năng suất vượt trội, chất lượng cao, đáp ứng thị hiếu tiêu dùng. Nhiều mô hình ứng dụng công nghệ cao trong trồng nho hiện đã đạt thu nhập từ 500–600 triệu đồng/ha/vụ, tương đương 1–1,2 tỷ đồng/ha/năm, mở ra hướng đi rõ nét cho nông nghiệp hàng hóa chất lượng.
Tại xã Phước Thuận (huyện Ninh Phước), mô hình trồng 8 giống nho VietGAP của anh Tống Minh Hoàng là một ví dụ điển hình. Đặc biệt, giống nho Hạ đen cho năng suất từ 1,5–2 tấn/1.000m² mỗi vụ, giá bán từ 170.000–220.000 đồng/kg nhờ chất lượng quả đẹp, ngọt, giòn và không hạt. Thị trường tiêu thụ rộng mở, đầu ra ổn định đang khẳng định tiềm năng lớn từ các loại trái cây đặc sản tại địa phương.
Không chỉ với nho, tỉnh còn phát triển nhiều cây ăn quả phù hợp thổ nhưỡng từng vùng. Xã vùng cao Lâm Sơn (huyện Ninh Sơn), giáp ranh Lâm Đồng, hiện có vùng chuyên canh hơn 1.400 ha trồng sầu riêng, chôm chôm, mãng cầu, dừa, xoài, mít… Nhiều mô hình kết hợp du lịch sinh thái đang tăng mạnh giá trị sản xuất, tạo thu nhập kép cho nông hộ.
Hiện nay, Ninh Thuận có khoảng 6.000 ha cây ăn quả, tập trung chủ yếu tại các địa bàn đông đồng bào dân tộc thiểu số như Ninh Phước, Ninh Sơn, Ninh Hải, Thuận Nam, Thuận Bắc. Trong đó, nho chiếm hơn 1.000 ha, cho sản lượng khoảng 28.000 tấn/năm; táo hơn 1.000 ha với sản lượng khoảng 40.000 tấn; chuối 1.433 ha, sản lượng trên 20.000 tấn. Các loại cây khác như xoài, bưởi, sầu riêng, măng cụt, bơ… cũng đang được mở rộng theo hướng liên kết sản xuất – tiêu thụ.
Năm 2025, tỉnh dự kiến chuyển đổi khoảng 1.300 ha cây trồng, trong đó có 500 ha đất lúa kém hiệu quả sẽ chuyển sang trồng nho, táo, sầu riêng, dưa lưới. Các mô hình trồng xen cây họ đậu để cải tạo đất, sử dụng nhà màng, bao lưới để phòng trừ sâu bệnh đang được nhân rộng. Mục tiêu là đạt giá trị sản xuất 155 triệu đồng/ha trên diện tích đất có nước tưới chủ động – một con số đầy triển vọng trong điều kiện sản xuất nông nghiệp bền vững.
Theo ông Trịnh Minh Hoàng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh, cùng với việc thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số, giảm nghèo bền vững và xây dựng nông thôn mới, tỉnh Ninh Thuận đã phối hợp với các viện nghiên cứu, tổ chức hội thảo, tập huấn canh tác theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP. Đồng thời, tỉnh tích cực hỗ trợ xây dựng mã số vùng trồng, phát triển chuỗi liên kết sản xuất – tiêu thụ, kết nối người dân, HTX, doanh nghiệp và hệ thống bán lẻ.
Du lịch nông nghiệp cũng được xem là hướng phát triển tiềm năng. Các điểm đến như làng nho Thái An hay vườn trái cây Lâm Sơn đang được đầu tư, khai thác kết hợp giữa trải nghiệm nông nghiệp và tham quan sinh thái, thu hút du khách trong và ngoài nước.
Song hành với phát triển vùng trồng, Ninh Thuận đẩy mạnh công nghiệp chế biến và xúc tiến thương mại. Tỉnh đã đưa nhiều sản phẩm trái cây chủ lực như nho, táo... tham gia hội chợ, ứng dụng công nghệ số trong quảng bá thương hiệu và kết nối tiêu thụ. Đây được kỳ vọng sẽ là đòn bẩy quan trọng để nông nghiệp địa phương không chỉ dừng lại ở sản xuất, mà còn tạo chuỗi giá trị khép kín, phát triển bền vững, nâng tầm trái cây Việt trên bản đồ nông sản quốc tế.
